Affabulazione spektakl

  • asystent reżysera
  • Wojciech Magnuski
  • asystent scenografa
  • Kasper Kokczyński
obsada
  • Cień Sofoklesa
    • Jerzy Dominik
  • Ojciec
    • Tadeusz Łomnicki
  • Matka
    • Ewa Żukowska
  • Syn
    • Jacek Sobala
  • Ksiądz
    • Krzysztof Bauman
  • Dziewczyna
    • Krystyna Kozanecka
  • Komisarz
    • Stanisław Brudny
  • Lekarz
    • Marcin Rogoziński
  • Wróżka
    • Anna Chodakowska
  • Kolejarz
    • Wojciech Magnuski
  • Cacarella
    • Ryszard Dreger
  • oraz
    • Dariusz Jakubowski
    • Krzysztof Strużycki
    • Tomasz Taraszkiewicz

Krótko po dobrze przyjętej premierze Pułapki Tadeusza Różewicza w reżyserii JG w repertuarze Teatru Studio znalazło się Affabulazione Piera Paola Pasoliniego. Dramat oparty na napięciach między starością a młodością, ojcowską miłością a rywalizacją pokoleń, religią a erotyką, wzniosłością antyku a przyziemnością współczesności zdawał się traktować zwłaszcza o niemożności pojęcia rzeczywistości i zawładnięcia nią.

Affabulazione zamierzał zrealizować w Zurychu Konrad Swinarski. Pojawiały się doniesienia o pierwszych pomysłach inscenizacyjnych, przestrzenią gry miał być prawdziwy dworzec kolejowy. Mimo to projekt nie doszedł do skutku.

Tekst został przetłumaczony specjalnie dla Starego Teatru w Krakowie. Pierwszeństwo wystawienia uzyskał jednak Teatr Studio, gdy okazało się, że reżyserii chce się tam podjąć Tadeusz Łomnicki, bliski współpracownik Swinarskiego w ostatnim okresie jego życia. Premiera jedynej wówczas przełożonej na polski sztuki Pasoliniego stała się ważnym wydarzeniem artystycznym, a zarazem rodzajem hołdu dla Swinarskiego. Łomnicki nie tylko wyreżyserował spektakl, lecz także obsadził siebie w głównej roli. Kostiumy przygotowała Krystyna Kamler, scenografię opracował JG we współpracy z Barbarą Hanicką.

Affabulazione prezentowano w malarni Teatru Studio. Tragiczna fabuła zderzona została z niewielką, roboczą przestrzenią. Na amfiteatralnej widowni znalazł się ustawiony na wprost od wejścia cytat z teatru Swinarskiego. JG wykorzystał fragment scenografii do wyreżyserowanej przez niego w 1962 roku w Warszawie opery Igora Strawińskiego Król Edyp – siedzące w kilku rzędach kamienne, hieratyczne postaci w togach. Do antyku nawiązywała też forma, zbudowana z ustawionych na sobie piętrowo werbli, pozbawionych naciągów i membran, sugerująca kształtem greckie kolumny. Przestrzeń była mocno oświetlona, nasuwała skojarzenia ze słonecznym, złocącym się atrium bogatej willi.

Z tymi elementami kontrastowała harmonijka przegubu wagonu kolejowego, ustawionego przy samym wejściu do sali. W połączeniu ze stalowymi przęsłami, podpierającymi sufit malarni, i włączonym w muzykę Zygmunta Koniecznego motywem gwizdów lokomotywy i miarowym turkotem kół na szynach, tworzyło skojarzenie ze starym dworcem kolejowym – a zatem miejscem, do którego w finale trafia bohater dramatu. Wykorzystany przez JG obiekt nawiązywał także do planowanej przez Swinarskiego autentycznej przestrzeni.

Spektakl zebrał dobre recenzje. Krytykowano tylko niejasność myśli Pasoliniego, którego twórczość literacka nie była wówczas w Polsce dostatecznie znana. W lutym 1985 roku odbyła się premiera Affabulazione w krakowskim Teatrze Starym w reżyserii Krzysztofa Babickiego. Były to jedyne dwie realizacje tego tekstu w Polsce. / akd